عنوان : حكم بازي شطرنج و خريد و فروش آلات موسيقي
نوع : نامه
تاریخ شمسی : 2 مهر 1367
تاریخ قمری : 12 صفر 1409
مخاطب : قديري ، محمدحسن "از اعضاي دفتر امام خميني در قم "
جلد : 21
متن :
[بسم الله الرحمن الرحيم
خدمت حضرت مستطاب آيت الله العظمي امام خميني - مد ظله العالي
با عرض سلام و ادب و احترام ، اخيرا دو استفتا منتشر شده كه در يكي از خريد و فروش آلات لهوسوال شده و در جواب آمده كه خريد و فروش آلات مشتركه به قصد محلله آن اشكال ندارد. و درديگري در سوال مفروض است كه امروز شطرنج بكلي آلت قمار بودن خود را از دست داده و تنها به صورت ورزش فكري درآمده است و در جواب آمده است كه بر فرض عمل مزبور اگر برد و باختي دربين نباشد اشكال ندارد. و آقاي مورد اعتمادي نقل كردند كه در بعضي روزنامه ها بر فرض مزبور راننوشته است .
در اينجا سوالاتي مطرح است .
1- خريد و فروش آلات مشتركه مانع ندارد مگر اينكه قصد منفعت حرام در بين باشد. پس چرا درجواب سوال اول قصد حلال قيد شده است ؟
2- در سوال دوم سائل محترم از كجا ادعا مي كند كه امروز شطرنج آلت قماربودن خود را بكلي ازدست داده و تنها ورزش فكري شده است ؟
3- در روايت معتبره است از سكوني از حضرت صادق - عليه السلام :
اول - قال : قال رسول الله "ص " انهاكم عن الزفن و المزمار و عن الكوبات و الكبرات .
دوم - قال : نهي رسول الله "ص " عن اللعب بالشطرنج و انزو. . . .
زفن ، به معناي رقص است "مجمع البحرين " مزمار، نامي است كه مطلق ني را شامل مي شود و نهي حضرت ، حجت بر تحريم است مگر حجتي بر خلاف باشد. و هردو دليل اطلاق دارد. بنابراين استفاده مي كنم كه ني زدن حرام است چه ني آلت مختصه باشد يا مشتركه و بازي شطرنج حرام است چه آلت قمار را از دست بدهد يا نه . و دعواي انصراف منشاء صحيحي مي خواهد كه به نظرنمي رسد و آنچه ممكن است گفته شود مثل غلبه يا آليت در آن زمان منشاء صحيحي نيست . و البته درحد خودم در ادله فحص و به مطالب حضرتعالي هم مراجعه نمودم حجتي بر خلاف اطلاق مزبورنيافتم . ادله ميسر و لهو تطبيق بر آلات منافاتي با اطلاق ندارد و علت منصوصه اي هم در ادله نيست و درهر صورت اگر ساحت قدس حضرتعالي از اينگونه مسائل به دور باشد به نظر من بهتر است و ضرورتي در نشر آنها ديده نمي شود. ديگر هر طور صلاح مي دانيد. از جسارت عذر مي خواهم و از خداوندمتعال دوام سايه بلند پايه آن حضرت را مسئلت دارم . والسلام عليكم و رحمه الله و بركاته .
4 صفرالخير 1409 - محمدحسن قديري ]
بسمه تعالي
جناب حجت الاسلام آقاي قديري - دامت افاضاته
پس از عرض سلام و قبل از پرداختن به دو مورد سوال و جواب ، اينجانب لازم است از برداشت جنابعالي از اخبار و احكام الهي اظهار تاسف كنم . بنا بر نوشته جنابعالي زكات تنها براي مصارف فقرا و ساير اموري است كه ذكرش رفته است و اكنون كه مصارف به صدها مقابل آن رسيده است راهي نيست و "رهان "(1) در "سبق "(2) و "رمايه "(3) مختص است به تير و كمان و اسب دواني و امثال آن ، كه در جنگهاي سابق به كار گرفته مي شده است و امروز هم تنها در همان موارد است . و "انفال "(4) كه بر شيعيان "تحليل "(5) شدهاست ، امروز هم شيعيان مي توانند بدون هيچ مانعي با ماشينهاي كذايي جنگلها را ازبين ببرند و آنچه را كه باعث حفظ و سلامت محيط زيست است را نابود كنند و جان ميليونهاانسان را به خطر بيندازند و هيچ كس هم حق نداشته باشد مانع آنها باشد، منازل ومساجدي كه در خيابان كشيها براي حل معضل ترافيك و حفظ جان هزاران نفر مورداحتياج است ، نبايد تخريب گردد و امثال آن . و بالجمله آنگونه كه جنابعالي از اخبار وروايات برداشت داريد، تمدن جديد بكلي بايد از بين برود و مردم كوخ نشين بوده و يابراي هميشه در صحراها زندگي نمايند.
و اما راجع به دو سوال ، يكي بازي با شطرنج در صورتي كه ازآلت قمار بودن بكلي خارج شده باشد، بايد عرض كنم كه شما مراجعه كنيد به كتاب جامع المدارك مرحوم آيت الله آقاي حاج سيد احمد خونساري كه بازي با شطرنج را بدون رهن جايز مي داندو در تمام ادله خدشه مي كند، در صورتي كه مقام احتياط و تقواي ايشان و نيز مقام علميت و دقت نظرشان معلوم است ، اما اينكه نوشته ايد از كجا سائل به دست آورده كه شطرنج بكلي آلت قمار نيست ، اين از شما عجيب است ، چون سوالها و جوابها فرض است و بنابراين آنچه را من جواب داده ام در فرض مذكور است كه اشكالي متوجه نيست و در صورت عدم احراز بايد بازي نكنند. و عجيبتر آنكه نوشته ايد چرا به جاي "قصدحرام نباشد"، "قصد حلال " نوشته شده ؟ گويي عمل شخص متوجه و قاصد بدون قصدهم مي شود، در اين صورت "قصد حلال " مساوق است با نبودن "قصد حرام ".
و اما در قضيه خريد و فروش آلات مشتركه براي مقصد حلال ، اشتباه بزرگي كرده ايدكه گمان كرده ايد خريد و فروش براي منفعت حلال ، يعني استفاده حرام كردن و اين برخلاف آنچه نوشته شده است مي باشد. البته در اين زمينه ها مسائل زيادي است كه حالو وقت من اجازه تعقيب آنها را ندارد. از جنابعالي كه فردي تحصيلكرده و زحمت كشيده اي مي باشيد، توقع نبود كه اينگونه برداشت كرده و آن را به اسلام نسبت دهيد.شما خود مي دانيد كه من به شما علاقه داشته و شما را مفيد مي دانم ، ولي شما را نصيحت پدرانه مي كنم كه سعي كنيد تنها خدا را درنظر بگيريد و تحت تاثير مقدس نماها وآخوندهاي بيسواد واقع نشويد، چرا كه اگر بنا است با اعلام و نشر حكم خدا به مقام وموقعيتمان نزد مقدس نماهاي احمق و آخوندهاي بيسواد صدمه اي بخورد، بگذار هرچه بيشتر بخورد. از خداوند متعال توفيق جنابعالي را در خدمت به اسلام و مسلمين چون گذشته خواهانم . والسلام عليكم و رحمه الله .
2/7/67
روح الله الموسوي الخميني
پانویس :
1- گرو بستن ، شرط بستن .
2- گرو و شرط بندي در مسابقه تيراندازي يا اسب دواني .
3- تيرانداختن ، تيراندازي .
4- انفال "به فتح همزه "، جمع نفل : به معني غنيمت ، بهره ، هبه . در قرآن كريم ، سوره "انفال "، واژه "انفال " اينچنين معناشده است : "ليسئلونك عن الانفال قل الانفال لله والرسول فاتقواالله و اصلحوا ذات بينكم و اطيعواالله و رسوله ان كنتم مومنين " "اي رسول ما" چون امت از حكم انفال "غنايم رسيده به دست مسلمانان بدون جنگ و زحمت از قبيل معادن بيشه ، زمين خراب بدون مالك و قطايع ملوك و غيره " را بپرسند، جواب ده كه "انفال " مخصوص خدا و رسول است "كه رسول و جانشينانش به هركس و به هر قدر كه صلاح باشد بخشند" در اين صورت شما مومنان بايد از خدابترسيد "و در مورد انفال از طمع ونزاع و تفرقه بپرهيزيد" و بين خودتان صلح و آشتي برقرار كرده و خدا و رسولش رااطاعت كنيد اگر اهل ايمانيد.
5- حلال .
بزرگتر