علامه میرزا محمدحسین نایینی نجفی مشهور به میرزای نائینی و ملقب به شیخ‌الاسلام، در سال 1239 ش (1276 ق) در نائین متولد شد.
در اصفهان نزد میرزا محمدباقرنجفی، حکیم جهانگیرخان قشقایی و ابوالمعالی کلباسی کسب علم نمود، سپس به عتبات رفت.
در سامرا از محضر میرزای شیرازی و سیدمحمد فشارکی و در کربلا نزد سیداسماعیل صدر و در نجف نزد آخوند خراسانی تحصیل کرد و در نهایت در شمار مدرسان تراز اول حوزه نجف درآمد.
حضرات آیات سیدمحسن حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، سیدجمال الدین گلپایگانی، سیدمحمد حجت، سیدمحمدهادی میلانی، شیخ محمدتقی آملی، سیدابوالقاسم خویی، علامه طباطبایی، میرزا هاشم آملی و.
.
.
از شاگردان آن بزرگوار بودند.
میرزای نایینی به همراه آخوند خراسانی نقش مؤثری در نهضت مشروطیت داشت و در برابر قرائت‌های متناقضی که از مشروطه‌خواهی ارائه می‌شد کتاب "تنبیه الاُمَّة" را نگاشت و در آن، حاکمیت اسلام ناب را با دلیل و برهان قاطع اثبات کرد.
میرزای نایینی در پی استیلای انگلیس بر عراق نیز انتخاب حاکم کافر برای کشور مسلمان عراق را حرام دانست و زمینه قیام مردمی علیه استعمار را فراهم کرد.
از این رو، استعمار پیر زمینه تبعید آن بزرگوار و مراجع دیگری چون سید ابوالحسن اصفهانی به ایران را تدارک دید.
اما بر اثر فشار مردم و علما و با عذرخواهی پادشاه عراق و بازگرداندن محترمانه علما به عراق این تبعید پایان یافت.
میرزای نایینی، در 24 مرداد 1315 ش(26 جمادی الاول 1355 ق) به دیدار معبود شتافت و در جوار بارگاه مطهر امام علی(ع) به خاک سپرده شد.