دسته بندی موضوعی احکام شرعی - موقوفه


1-اجاره وقف
        حکم اجاره وقفی که متولی آن بمیرد
        2687 - اگر ملکی را بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف کند که هر طبقه ای بعداز طبقه دیگر از آن استفاده کنند چنانچه متولی ملک آن را اجاره دهد و بمیرد در صورتی که مراعات مصلحت وقف یا مصلحت طبقه بعد را کرده باشد، اجاره باطل نمی شود. ولی اگر متولی نداشته باشد، و یک طبقه از کسانی که ملک بر آنهاوقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند، در صورتی که طبقه بعد اجازه نکنند اجاره باطل می شود و در صورتی که مستأجر مال الاجاره تمام مدت راداده باشد مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان می گیرد.

2-انتقال وقف
        عدم جواز بردن فرش وقفی حسینیه برای نماز در مسجد
        2691 - فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند نمی شود برای نماز به مسجد ببرنداگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.

3-پشيمانى قبل از وقف
        بطلان وقف در صورت مردن یا پشیمانی پیش از صیغه وقف
        2678 - اگر ملکی را برای وقف معین کند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود یا بمیرد، وقف درست نیست .

        پشتیبانی وقف در صورت مردن یا پشیمانی پیش از صیغه وقف
        2678 - اگر ملکی را برای وقف معین کند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود یا بمیرد، وقف درست نیست .

4-تحويل وقف
        صحت وقف در صورت تحویل موقوفه به کسانیکه برای آنها وقف کرده است
        2680 - وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسی که برای اووقف شده یا وکیل ، یا ولی او بدهند ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز ملک آنان شود از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است .

5-خمس موقوفه
        خمس درآمد منافع موقوفه
        1758 - اگر ملکی را بر افراد معینی ، مثلا بر اولاد خود وقف نماید، چنانچه در آن ملک زراعت و درختکاری کنند و از آن چیزی به دست آورند و از مخارج سال آنان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهند.

6-خيانت در وقف
        لزوم تعیین متولی امین توسط حاکم شرع در صورت خیانت متولی وقف
        2690 - اگر متولی وقف خیانت کند و عایدات آن را به مصرفی که معین شده نرساند، چنانچه برای عموم وقف نشده باشد، در صورت امکان حاکم شرع باید به جای او متولی امینی معین نماید.

7-دفن در موقوفه
        جایز نبودن دفن میت در جای غصبی و موقوفه
        622 - میت را نباید در جای غصبی دفن کنند، و دفن کردن در جایی که برای غیر دفن کردن وقف شده و در مسجد اگر ضرر به مسلمانان باشد یا مزاحم نمازشان باشدجایز نیست ، بلکه اقوی آن است که اصلا در مسجد دفن نکنند. و در زمینی که مثل مسجدبرای غیر دفن کردن وقف شده ، جایز نیست .

8-شرائط وقف
        صحت وقف در صیغه غیر عربی و حکم قبول آن
        2676 - اگر کسی چیزی را وقف کند، از ملک او خارج می شود و خود او و دیگران نمی توانند آن را ببخشند یا بفروشند و کسی هم از آن ملک ارث نمی برد، ولی در بعضی از موارد که در مسأله 2094 و 2095 گفته شد، فروختن آن اشکال ندارد.

        بطلان وقف در صورت مردن یا پشیمانی پیش از صیغه وقف
        2678 - اگر ملکی را برای وقف معین کند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود یا بمیرد، وقف درست نیست .

        لزوم قصد قربت و دوام وقف برای همیشه در صحت وقف
        2679 - کسی که مالی را وقف می کند باید برای همیشه وقف کند پس اگر مثلابگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد نباشد و یا بگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد تا پنج سال وقف نباشد و بعد دوباره وقف باشد باطل است ، وبه احتیاط واجب باید وقف از موقع خواندن صیغه باشد، پس اگر مثلا بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده اشکال دارد.

        صحت وقف در صورت تحویل موقوفه به کسانی که برای آنها وقف کرده است
        2680 - وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسی که برای اووقف شده یا وکیل ، یا ولی او بدهند ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز ملک آنان شود از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است .

        اعتبار عقل و بلوغ و آزادی تصرف مالی در صحت وقف
        2682 - وقف کننده باید مکلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعا بتواند درمال خود تصرف کند. بنابر این سفیهی که در حال بالغ بودن سفیه بوده یا حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیری کرده ، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید، اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست .

        بطلان وقف برای صرف کسانی که هنوز بدنیا نیامده اند
        2683 - اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند، درست نیست ، ولی وقف برای اشخاصی که بعضی از آنها به دنیا آمده اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک می شوند.

        صحت وقف برای زندگان و اولاد آنها که بعدا بدنیا می آیند
        2683 - اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند، درست نیست ، ولی وقف برای اشخاصی که بعضی از آنها به دنیا آمده اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک می شوند.

        بطلان وقف برای خود بطور اختصاصی و صحت آن بنحو عموم
        2684 - اگر چیزی را بر خودش وقف کند مثل آن که دکانی را وقف کند که عایدی آن را بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمایند صحیح نیست ، ولی اگر مثلا مالی را بر فقرا وقف کند و خودش فقیر شود می تواند از منافع وقف استفاده نماید.

9-شرايط وقف
        محتاج نبودن وقف به قبول حتی در وقف خاص
        2677 - لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند بلکه اگر مثلا بگوید خانه خود را وقف کردم ، وقف صحیح است و محتاج به قبول هم نیست ، حتی دروقف خاص .

10-صلح به شرط وقف
        حکم مالی را که صلح و شرط وقف کند
        2172 - هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که اگر بعد ازمرگ وارثی نداشتم باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی ، و او هم این شرط راقبول کند، باید به شرط عمل نماید.

11-صيغه وقف
        صحیح بودن وقف هر چند صیغه وقف به زبان غیر عربی خوانده شود
        2677 - لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند بلکه اگر مثلا بگوید خانه خود را وقف کردم ، وقف صحیح است و محتاج به قبول هم نیست ، حتی دروقف خاص .

12-عايدات وقف
        حکم نقل عایدات موقوفه مسجدی برای مسجد دیگر
        2692 - اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف ونگهداری آن لغو و بیهوده باشد، می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.

13-فروش وقف
        بطلان معامله موقوفات مگر در صورت بیفایده شدن
        2094 - معامله چیزی را که وقف شده باطل است ، ولی اگر بطوری خراب شود که نتواند استفاده ای را که مال برای آنها وقف شده از آن ببرند ، مثلا حصیر مسجدبطوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند فروش آن اشکال ندارد، و درصورتی که ممکن باشد باید پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصودوقف کننده نزدیکتر باشد.

        جواز معامله موقوفه ای که مفاسد سختی به دنبال دارد
        2095 - هرگاه بین کسانی که مال را برای آنان وقف کرده اند به طوری اختلاف پیدا شود که اگر مال وقف را نفروشند گمان آن برود که مال یا جانی تلف شودمی توانند آن مال را بفروشند و بین موقوف علیهم تقسیم نمایند، ولی چنانچه اختلاف با تنها فروختن و تهیه مکان دیگر برطرف می شود، لازم است آن موقوفه به محل دیگر تبدیل و یا با پول فروش آن محل دیگر خریده شود و به جای مکان اول و در همان جهت وقف اولی وقف گردد.

14-متولى وقف
        لزوم رفتار متولی وقف طبق قرارداد واقف
        2685 - اگر برای چیزی که وقف کرده متولی معین کند، باید مطابق قرار داد اورفتار نمایند و اگر معین نکند، چنانچه بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف کرده باشد، راجع به چیزهایی که مربوط به مصلحت وقف است که در نفع بردن طبقات بعد نیز دخالت دارد اختیار با حاکم شرع است ، و راجع به چیزهایی که مربوطبه نفع بردن طبقه موجود است اگر آنها بالغ باشند اختیار با خود آنان است و اگربالغ نباشند اختیار با ولی ایشان است ، و برای استفاده از وقف اجازه حاکم شرع لازم نیست .

        لزوم تعیین متولی امین توسط حاکم شرع در صورت خیانت متولی وقف
        2690 - اگر متولی وقف خیانت کند و عایدات آن را به مصرفی که معین شده نرساند، چنانچه برای عموم وقف نشده باشد، در صورت امکان حاکم شرع باید به جای او متولی امینی معین نماید.

15-مدت وقف
        لزوم قصد قربت و دوام وقف برای همیشه در صحت وقف
        2679 - کسی که مالی را وقف می کند باید برای همیشه وقف کند پس اگر مثلابگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد نباشد و یا بگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد تا پنج سال وقف نباشد و بعد دوباره وقف باشد باطل است ، وبه احتیاط واجب باید وقف از موقع خواندن صیغه باشد، پس اگر مثلا بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده اشکال دارد.

16-مردن قبل از وقف
        بطلان وقف در صورت مردن یا پشیمانی پیش از صیغه وقف
        2678 - اگر ملکی را برای وقف معین کند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود یا بمیرد، وقف درست نیست .

17-نيت در وقف
        لزوم قصد قربت و دوام وقف برای همیشه در صحت وقف
        2679 - کسی که مالی را وقف می کند باید برای همیشه وقف کند پس اگر مثلابگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد نباشد و یا بگوید این مال تا ده سال وقف باشد و بعد تا پنج سال وقف نباشد و بعد دوباره وقف باشد باطل است ، وبه احتیاط واجب باید وقف از موقع خواندن صیغه باشد، پس اگر مثلا بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده اشکال دارد.

18-وقف از زكات
        جواز خرید قرآن یا کتاب دینی از زکات و وقف آن
        1982 - انسان می تواند از زکات قرآن یا کتاب دینی یا کتاب دعا بخرد ووقف نماید، اگر چه بر اولاد خود و بر کسانی وقف کند که خرج آنان بر او واجب است . و نیز می تواند تولیت وقف را برای خود یا اولاد خود قرار دهد.

        عدم جواز وقف ملک برای اولاد و اشخاص واجب النقفه از زکات
        1983 - انسان نمی تواند از زکات ملک بخرد و بر اولاد خود یا بر کسانی که مخارج آنان بر او واجب است وقف نماید که عایدی آن را به مصرف مخارج خودبرسانند.

        عدم جواز وقف ملک برای اولاد و اشخاص واجب النفقه از زکات
        1983 - انسان نمی تواند از زکات ملک بخرد و بر اولاد خود یا بر کسانی که مخارج آنان بر او واجب است وقف نماید که عایدی آن را به مصرف مخارج خودبرسانند.

19-وقف بدون متولى
        حکم وقف خاصی که متولی معینی ندارد
        2685 - اگر برای چیزی که وقف کرده متولی معین کند، باید مطابق قرار داد اورفتار نمایند و اگر معین نکند، چنانچه بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف کرده باشد، راجع به چیزهایی که مربوط به مصلحت وقف است که در نفع بردن طبقات بعد نیز دخالت دارد اختیار با حاکم شرع است ، و راجع به چیزهایی که مربوطبه نفع بردن طبقه موجود است اگر آنها بالغ باشند اختیار با خود آنان است و اگربالغ نباشند اختیار با ولی ایشان است ، و برای استفاده از وقف اجازه حاکم شرع لازم نیست .

        اختیار حاکم شرع در وقفی که متولی معینی ندارد
        2686 - اگر ملکی را مثلا بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است .

        حکم اجاره وقفی که متولی آن بمیرد
        2687 - اگر ملکی را بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف کند که هر طبقه ای بعداز طبقه دیگر از آن استفاده کنند چنانچه متولی ملک آن را اجاره دهد و بمیرد در صورتی که مراعات مصلحت وقف یا مصلحت طبقه بعد را کرده باشد، اجاره باطل نمی شود. ولی اگر متولی نداشته باشد، و یک طبقه از کسانی که ملک بر آنهاوقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند، در صورتی که طبقه بعد اجازه نکنند اجاره باطل می شود و در صورتی که مستأجر مال الاجاره تمام مدت راداده باشد مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان می گیرد.

20-وقف بر اولاد
        صحت وقف بر اولاد صغیر و نگهداری موقوفه از طرف آنان
        2680 - وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسی که برای اووقف شده یا وکیل ، یا ولی او بدهند ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز ملک آنان شود از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است .

21-وقف براى چند امر
        حکم مالی که برای مسجد و امام و موذن وقف شده است
        2693 - اگر ملکی را وقف کند که عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد اذان می گوید بدهند، در صورتی که بدانند که برای هر یک چه مقدار معین کرده ، باید همان طور مصرف کنند، و اگریقین نداشته باشند، باید اول مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد بین امام جماعت و کسی که اذان میگوید به طور مساوی قسمت نمایند و بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.

22-وقف براى خود
        بطلان وقف برای خود بطور اختصاصی و صحت آن بنحو عموم
        2684 - اگر چیزی را بر خودش وقف کند مثل آن که دکانی را وقف کند که عایدی آن را بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمایند صحیح نیست ، ولی اگر مثلا مالی را بر فقرا وقف کند و خودش فقیر شود می تواند از منافع وقف استفاده نماید.

23-وقف براى زندگان
        صحت وقف برای زندگان و اولاد آنها که بعدا بدنیا می آیند
        2683 - اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند، درست نیست ، ولی وقف برای اشخاصی که بعضی از آنها به دنیا آمده اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک می شوند.

24-وقف براى غيرموجود
        بطلان وقف برای صرف کسانی که هنوز بدنیا نیامده اند
        2683 - اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده اند وقف کند، درست نیست ، ولی وقف برای اشخاصی که بعضی از آنها به دنیا آمده اند صحیح و آنها که به دنیا نیامده اند بعد از آمدن به دنیا با دیگران شریک می شوند.

25-وقف به حركت
        استحباب عدم وقف به حرکت و وصل به سکون
        1004 - احتیاط مستحب آن است که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید. و معنی وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه ای را بگویدو بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد. مثلا بگوید "الرحمن الرحیم " و میم "الرحیم "را زیر بدهد و بعد قدری فاصله دهد و بگوید: "مالک یوم الدین ". و معنی وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمه ای را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعدبچسباند، مثل آنکه بگوید : "الرحمن الرحیم " و میم "الرحیم " را زیر ندهد و فورا"مالک یوم الدین " را بگوید.

        فضیلت ترک وقف به حرکت و وصل به سکون در قرائت نماز
        1004 - احتیاط مستحب آن است که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید. و معنی وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه ای را بگویدو بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد. مثلا بگوید "الرحمن الرحیم " و میم "الرحیم "را زیر بدهد و بعد قدری فاصله دهد و بگوید: "مالک یوم الدین ". و معنی وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمه ای را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعدبچسباند، مثل آنکه بگوید : "الرحمن الرحیم " و میم "الرحیم " را زیر ندهد و فورا"مالک یوم الدین " را بگوید.

26-وقف پس از ويرانى
        بقا وقف ملک در صورت خراب شدن
        2688 - اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی رود.

27-وقف خاص
        حکم وقف خاصی که متولی معینی ندارد
        2685 - اگر برای چیزی که وقف کرده متولی معین کند، باید مطابق قرار داد اورفتار نمایند و اگر معین نکند، چنانچه بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف کرده باشد، راجع به چیزهایی که مربوط به مصلحت وقف است که در نفع بردن طبقات بعد نیز دخالت دارد اختیار با حاکم شرع است ، و راجع به چیزهایی که مربوطبه نفع بردن طبقه موجود است اگر آنها بالغ باشند اختیار با خود آنان است و اگربالغ نباشند اختیار با ولی ایشان است ، و برای استفاده از وقف اجازه حاکم شرع لازم نیست .

28-وقف عام
        اختیار حاکم شرع در وقفی که متولی معینی ندارد
        2686 - اگر ملکی را مثلا بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است .

29-وقف مستحب
        استحباب عدم وقف به حرکت و وصل به سکون
        1004 - احتیاط مستحب آن است که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید. و معنی وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه ای را بگویدو بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد. مثلا بگوید "الرحمن الرحیم " و میم "الرحیم "را زیر بدهد و بعد قدری فاصله دهد و بگوید: "مالک یوم الدین ". و معنی وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمه ای را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعدبچسباند، مثل آنکه بگوید : "الرحمن الرحیم " و میم "الرحیم " را زیر ندهد و فورا"مالک یوم الدین " را بگوید.

30-وقف مسجد
        صحت وقف مسجد پس از نماز خواندن یک نفر در آن
        2681 - اگر مسجدی را وقف کنند بعد از آن که واقف به قصد واگذارکردن ، اجازه دهد که در آن مسجد نماز بخوانند همین که یک نفر در آن مسجد نمازخوان وقف درست می شود.

        حکم نقل عایدات موقوفه مسجدی برای مسجد دیگر
        2692 - اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف ونگهداری آن لغو و بیهوده باشد، می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.

        حکم مالی که برای مسجد و امام و موذن وقف شده است
        2693 - اگر ملکی را وقف کند که عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد اذان می گوید بدهند، در صورتی که بدانند که برای هر یک چه مقدار معین کرده ، باید همان طور مصرف کنند، و اگریقین نداشته باشند، باید اول مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد بین امام جماعت و کسی که اذان میگوید به طور مساوی قسمت نمایند و بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.

31-وقف مشاع
        جواز جدا کردن سهم وقف توسط متولی یا حاکم شرع در صورتی که بخشی از ملک وقف شده باشد
        2689 - ملکی که مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نیست اگرتقسیم نشده باشد، حاکم شرع یا متولی وقف می تواند با نظر خبره سهم وقف را جداکند.
در باره ما  | تماس با ما |  نظر دهی | سایت جایگزین
خدمات تلفن همراه
مراجعه: 245,221,068