احکام شرعی - احکام قسم خوردن - تطابق با فتوای آیت الله العظمی صافی

2670 - اگر قسم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند، مثلا قسم بخورد که روزه بگیرد یا دود استعمال نکند، چنانچه عمدا مخالفت کند باید کفاره بدهد یعنی یک بنده آزاد کند ( يا ده مسكين را اطعام كند، يا ده فقير را بپوشاند و اگر اينها رانتواند بايد سه روز روزه بگيرد و بايد روزه پي در پي باشد.) یا ده فقیر را سیر کند یا آنان را بپوشاند و اگر اینها رانتواند باید سه روز روزه بگیرد.

2671 - قسم چند شرط دارد: اول : کسی که قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد، ( و از روي قصد و اختيار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و ديوانه و مست و كسي كه مجبورش كرده اند، درست نيست . و همچنين است كه اگر در حال عصباني بودن بي اختيار قسم بخورد. دوم ...)و اگر می خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد، باید در حال بالغ شدن سفیه نباشدو حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع نکرده باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کرده اند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد قسم بخورد. دوم : کاری را که قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم می خورد ترک کند،باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد، بایدترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی راترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. سوم : به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود، مثل خدا و الله ونیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند، ولی به قدری به خداگفته می شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است ، ( بلكه احتياط وجوبي در غير اين صورت هم عمل به قسم است . چهارم ...) بلکه اگر به لفظی قسم بخورد که بدون قرینه خدا بنظر نمی آید، ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط، باید به آن قسم عمل نماید. چهارم : قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کندصحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است . پنجم : عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد ( و بعدا از عمل به آن عاجز شود، از وقتي كه عاجز مي شود، قسم او به هم مي خورد و نيز اگر عمل كردن به قسم به قدري مشقت پيدا كند كه نشود آن را تحمل كرد، و يا اين كه متعلق قسم در موقع عمل ، مرجوح يا حرام شود، قسم به هم مي خورد.و همين طور است حكم ، در عهد و نذر.) و بعد تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتی که عاجزشده به هم می خورد.

2672 - ( اگر پدر آنچه را فرزند قسم خورده بجا بياورد، بگويد: "بجا نياور"، وآنچه را قسم خورده بجا نياورد، بگويد: "بجا آور"، قسم او بي اثر مي شود.) اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری کند یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید، قسم آنان صحیح نیست .

2673 - ( اگر زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد و شوهر كاري را كه زن قسم خورده بجانياورد بگويد: "بجا آور"، يا قسم خورده بجا آورد بگويد: "بجا نياور"، قسم زن بي اثر مي شود.) اگر فرزند بدون اجازه پدر، و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، قسم آنان بعید نیست صحیح نباشد، لیکن نباید احتیاط را ترک کنند.

2674 - اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به قسم عمل نکند، کفاره براو واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید و قسمی که آدم وسواسی می خورد مثل اینکه می گوید: "والله الان مشغول نماز می شوم " و به واسطه وسواس مشغول نماز نمی شود اگر وسواس او طوری باشد که بی اختیار به قسم عمل نکند،کفاره ندارد.

2675 - کسی که قسم می خورد اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است ،و اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان بزرگ می باشد، ولی اگر برای این که خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال نداردبلکه گاهی واجب می شود، ( اما اگر بتواند توريه كند يعني موقع قسم خوردن طوري نيت كند كه دروغ نشود، بنابر احتياط واجب بايد توريه كند مثلا اگر ظالمي بخواهد كسي را اذيت كند،و از انسان بپرسد كه او را ديده اي و انسان يك ساعت قبل او را ديده باشد، بگويداو را نديده ام ، و قصد كند كه از پنج دقيقه پيش مثلا نديده ام .) و این جور قسم خوردن غیر از قسمی است که در مسایل پیش گفته شد.