نهج البلاغه - خطبه : 103 - تشویق به پارسایی در دنیا

103-  و من خطبة له (علیه السلام) :
فی التزهید فی الدنیا
أَیُّهَا النَّاسُ انْظُرُوا إِلَى الدُّنْیَا نَظَرَ الزَّاهِدِینَ فِیهَا الصَّادِفِینَ عَنْهَا فَإِنَّهَا وَ اللَّهِ عَمَّا قَلِیلٍ تُزِیلُ الثَّاوِیَ السَّاکِنَ وَ تَفْجَعُ الْمُتْرَفَ الآْمِنَ لَا یَرْجِعُ مَا تَوَلَّى مِنْهَا فَأَدْبَرَ وَ لَا یُدْرَى مَا هُوَ آتٍ مِنْهَا فَیُنْتَظَرَ سُرُورُهَا مَشُوبٌ بِالْحُزْنِ وَ جَلَدُ الرِّجَالِ فِیهَا إِلَى الضَّعْفِ وَ الْوَهْنِ فَلَا یَغُرَّنَّکُمْ کَثْرَةُ مَا یُعْجِبُکُمْ فِیهَا لِقِلَّةِ مَا یَصْحَبُکُمْ مِنْهَا رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً تَفَکَّرَ فَاعْتَبَرَ وَ اعْتَبَرَ فَأَبْصَرَ فَکَأَنَّ مَا هُوَ کَائِنٌ مِنَ الدُّنْیَا عَنْ قَلِیلٍ لَمْ یَکُنْ وَ کَأَنَّ مَا هُوَ کَائِنٌ مِنَ الْآخِرَةِ عَمَّا قَلِیلٍ لَمْ یَزَلْ وَ کُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ وَ کُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ وَ کُلُّ آتٍ قَرِیبٌ دَانٍ .

صفة العالم
و منها : الْعَالِمُ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ وَ کَفَى بِالْمَرْءِ جَهْلًا أَلَّا یَعْرِفَ قَدْرَهُ وَ إِنَّ مِنْ أَبْغَضِ الرِّجَالِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى لَعَبْداً وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَى نَفْسِهِ جَائِراً عَنْ قَصْدِ السَّبِیلِ سَائِراً بِغَیْرِ دَلِیلٍ إِنْ دُعِیَ إِلَى حَرْثِ الدُّنْیَا عَمِلَ وَ إِنْ دُعِیَ إِلَى حَرْثِ الْآخِرَةِ کَسِلَ کَأَنَّ مَا عَمِلَ لَهُ وَاجِبٌ عَلَیْهِ وَ کَأَنَّ مَا وَنَى فِیهِ سَاقِطٌ عَنْهُ .

آخر الزمان
و منها : وَ ذَلِکَ زَمَانٌ لَا یَنْجُو فِیهِ إِلَّا کُلُّ مُؤْمِنٍ نُوَمَةٍ إِنْ شَهِدَ لَمْ یُعْرَفْ وَ إِنْ غَابَ لَمْ یُفْتَقَدْ أُولَئِکَ مَصَابِیحُ الْهُدَى وَ أَعْلَامُ السُّرَى لَیْسُوا بِالْمَسَایِیحِ وَ لَا الْمَذَایِیعِ الْبُذُرِ أُولَئِکَ یَفْتَحُ اللَّهُ لَهُمْ أَبْوَابَ رَحْمَتِهِ وَ یَکْشِفُ عَنْهُمْ ضَرَّاءَ نِقْمَتِهِ .

أَیُّهَا النَّاسُ سَیَأْتِی عَلَیْکُمْ زَمَانٌ یُکْفَأُ فِیهِ الْإِسْلَامُ کَمَا یُکْفَأُ الْإِنَاءُ بِمَا فِیهِ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَعَاذَکُمْ مِنْ أَنْ یَجُورَ عَلَیْکُمْ وَ لَمْ یُعِذْکُمْ مِنْ أَنْ یَبْتَلِیَکُمْ وَ قَدْ قَالَ جَلَّ مِنْ قَائِلٍ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ وَ إِنْ کُنَّا لَمُبْتَلِینَ .

 قال السید الشریف الرضی : أما قوله (علیه السلام) کل مؤمن نومة فإنما أراد به الخامل الذکر القلیل الشر و المساییح جمع مسیاح و هو الذی یسیح بین الناس بالفساد و النمائم و المذاییع جمع مذیاع و هو الذی إذا سمع لغیره بفاحشة أذاعها و نوه بها و البذر جمع بذور و هو الذی یکثر سفهه و یلغو منطقه .

خطبه ای است از آن حضرت (علیه السلام):
 در ترغیب مردم به پارسایی در دنیا

ای مردم، دنیا را از دید پارسایان در دنیا بنگرید که از آن اعراض نموده اند. زیرا سوگند به خدا، این دنیا پس از اندک زمانی، ساکن آرام گرفته در آن را زایل می سازد. و خودکامه طغیانگر را که ایمن از آن است، در درد فرو می برد. آنچه که از این دنیا رویگردان شده و پشت به انسان نماید، برنمی گردد. و دانسته نمی شود آنچه که خواهد آمد، تا مورد انتظار قرار بگیرد. شادی دنیا با اندوه آمیخته و قدرت مردان در آن رو به ناتوانی و سستی است. پس فریبتان ندهد فراوانی آنچه که در این دنیا برای شما خوشایند است. زیرا آنچه که از آنها همراه شما خواهد بود، اندک است.
خدا رحمت کند مردی را که اندیشید و عبرت اندوخت، و از عبرت اندوخته بینایی یافت. آنچه که از دنیا وجود دارد، پس از اندک زمانی گویی وجود نداشته است. و گویی آنچه که از آخرت وجود دارد، پس از اندک زمانی (پس از مرگ) ابدی است. هر قابل شمارشی، پایان پذیر و هر چه مورد انتظار است، آینده و هر آینده ای، نزدیک و در حال رسیدن است.
صفت انسان عالم

(و از جمله این خطبه است:) عالم کسی است که اندازه و ارزش خود را بشناسد. همین برای نادانی مرد کافی است که ارزش خود را تشخیص ندهد. و قطعا از مبغوضترین مردان در نزد خدا آن بنده ای است که خدا او را به خود او واگذاشته است. این بنده (رها شده به حال خود) از راه حق متجاوز، و بدون رهبری که دلیل راه است، در حرکت است. اگر این بنده (رها شده به حال خود) به کشتکار دنیوی خوانده شود، به کار می افتد. و اگر به کشتکار اخروی خوانده شود، کسل و افسرده می گردد. گویی آنچه که برای آن عمل کرده است (امور دنیوی)، برای او واجب، و آنچه که در آن سستی و کاهلی ورزیده است (امور اخروی)، از او ساقط است.
آخرالزمان

(و از جمله این خطبه است:) و آن (آخرالزمان) زمانی است که نجات پیدا نمی کند در آن مگر هر مومنی که گمنام زندگی می کند. اگر در میان جمع حاضر باشد، شناخته نشود. و اگر غایب شود، جستجویش نکنند. آنان هستند چراغ های هدایت و علامت راهنما برای حرکت در شب (به سوی هدفهای الهی). آنان نه در میان مردم برای افساد و به هم زدن آنان به حرکت می افتند، و نه فاش کننده منکراتی هستند که از مردم بروز می کند، و نه احمقانی هستند که سخنان لغو بگویند. آنان کسانی هستند که خداوند درهای رحمت خود را به روی آنان باز و شدت عذاب خود را از آنان مرتفع می نماید.
ای مردم، زمانی برای شما فرا می رسد که اسلام در آن برگردانده می شود. همانگونه که ظرف با محتویاتش برگردانده می شود. ای مردم، خداوند شما را برکنار فرموده از آن که به شما ظلم کند، ولی شما را از آن که مبتلا و آزمایش کند، دور نساخته است. و خداوند (بزرگترین گوینده) فرموده است: (در این امر آیاتی است و ما آزمایش کننده ایم).