دسته بندی موضوعی احکام شرعی - نهى از منکر

نرم افزارهای رایگان تلفن همراهخدمات به مشترکین اپراتوربازی و سرگرمیمحتوای «متون»قرآنمفاتیحنهج البلاغهصحیفه سجادیهاوقات شرعیمسائل شرعیتالار قاصدکگنجینه معنویآشپزیمناسبت هاالحان قرآن

1-شرائط نهى ازمنكر
        شرائط چهارگانه امر به معروف و نهی از منکر
        2791 - چند چیز شرط است در واجب بودن امر به معروف و نهی از منکر: اول : آنکه کسی که می خواهد امر و نهی کند، بداند که آنچه شخص مکلف به جا نمی آورد، واجب است بجا آورد، و آنچه بجا می آورد، باید ترک کند. و بر کسی که معروف و منکر رانمی داند، واجب نیست .

2-كيفيت نهى ازمنكر
        عدم جواز ارتکاب معصیت برای جلوگیری از معصیت
        2816 - جایز نیست برای جلوگیری از معصیت ، ارتکاب معصیت ، مثل فحش و دروغ واهانت . مگر آنکه معصیت ، از چیزهایی باشد که مورد اهتمام شارع مقدس باشد و راضی نباشد به آن به هیچ وجه ، مثل قتل نفس محترمه . در این صورت باید جلوگیری کند به هر نحو ممکن است .

        لزوم جلوگیری از معصیت هر چند با جدا کردن عاصی از محل و یا آلت معصیت
        2820 - اگر جلوگیری از معصیت توقف داشته باشد بر این که دست معصیت کاررا بگیرد، یا او را از محل معصیت بیرون کند، یا در آلتی که به آن معصیت می کندتصرف کند، جایز است بلکه واجب است عمل کند.

        لزوم جلوگیری از معصیت هر چند جداکردن عاصی از محل و یا آلت معصیت
        2820 - اگر جلوگیری از معصیت توقف داشته باشد بر این که دست معصیت کاررا بگیرد، یا او را از محل معصیت بیرون کند، یا در آلتی که به آن معصیت می کندتصرف کند، جایز است بلکه واجب است عمل کند.

3-مراتب نهى ازمنكر
        بیان مرتبه اول امر به معروف و نهی از منکر
        2805 - مرتبه اول : آنکه با شخص معصیت کار طوری عمل شود که بفهمد برای ارتکاب او به معصیت ، این نحو عمل با او شده است . مثل اینکه از او رو برگرداند،یا با چهره عبوس با او ملاقات کند، یا ترک مراوده با او کند و از او اعراض کند، به نحوی که معلوم شود این امور برای آن است که او ترک معصیت کند.

        لزوم رعایت درجات در مرتبه اول امر به معروف و نهی از منکر
        2806 - اگر در این مرتبه درجاتی باشد، لازم است با احتمال تأثیر درجه خفیف تر،به همان اکتفا کند. مثلا اگر احتمال می دهد که با ترک تکلم با او، مقصود حاصل می شود، به همان اکتفا کند و به درجه بالاتر، عمل نکند. خصوصا اگر طرف ، شخصی است که این نحو عمل موجب هتک او می شود.

        بیان مرتبه دوم امر به معروف و نهی از منکر که با کلام است
        2813 - مرتبه دوم از امر به معروف و نهی از منکر، امر و نهی به زبان است .پس با احتمال تأثیر و حصول سایر شرایط گذشته ، واجب است اهل معصیت را نهی کنند، و تارک واجب را امر کنند به آوردن واجب .

        لزوم اکتفا به موعظه و نصیحت در صورتی که موثر باشد
        2814 - اگر احتمال بدهد که با موعظه و نصیحت ، معصیت کار ترک می کندمعصیت را، لازم است اکتفا به آن ، و نباید از آن تجاوز کند.

        لزوم امر و نهی الزامی اگر نصیحت و موعظه در معصیت کار تاثیر نکرد
        2815 - اگر می داند که نصیحت تأثیر ندارد، واجب است با احتمال تأثیر امرو نهی الزامی کند. و اگر تأثیر نمی کند مگر با تشدید در گفتار و تهدید بر مخالفت ،لازم است . لیکن باید از دروغ و معصیت دیگر احتراز شود.

        لزوم تشدید در گفتار و تهدید در صورتی که امر و نهی در معصیت کار تاثیر نکرد
        2815 - اگر می داند که نصیحت تأثیر ندارد، واجب است با احتمال تأثیر امرو نهی الزامی کند. و اگر تأثیر نمی کند مگر با تشدید در گفتار و تهدید بر مخالفت ،لازم است . لیکن باید از دروغ و معصیت دیگر احتراز شود.

        لزوم جمع بین مرتبه اول و مرتبه دوم امر به معروف و نهی از منکر اگر عاصی ترک معصیت نمی کند
        2817 - اگر عاصی ترک معصیت نمی کند مگر به جمع مابین مرتبه اولی و ثانیه از انکار، واجب است جمع ، به این که هم از او اعراض کند و ترک معاشرت نماید وبا چهره عبوس با او ملاقات کند، و هم او را امر به معروف کند لفظا، و نهی کندلفظا.

        توسل به زور و اجبار در مرتبه سوم امر به معروف و نهی از منکر
        2818 - مرتبه سوم : توسل به زور و جبر است . پس اگر بداند یا اطمینان داشته باشد که ترک منکر نمی کند یا واجب را به جا نمی آورد، مگر با اعمال زور و جبر،واجب است . لیکن باید تجاوز از قدر لازم نکند.

        لزوم اقتصار به حائل شدن بین عاصی و معصیت چنانچه مانع از معصیت شود
        2819 - اگر ممکن شود جلوگیری از معصیت ، به این که بین شخص و معصیت حایل شود،و با این نحو مانع از معصیت شود، لازم است اقتصار به آن اگر محذور آن کمتر ازچیزهای دیگر باشد.

        حکم اتلاف اموال محترمه معصیت کار
        2821 - جایز نیست اموال محترمه معصیت کار را تلف کند، مگر آنکه لازمه جلوگیری از معصیت باشد. در این صورت اگر تلف کند، ضامن نیست ظاهرا. و درغیر این صورت ، ضامن و معصیت کار است .

        لزوم جلوگیری از معصیت حتی اگر این کار با حبس عاصی ممکن باشد
        2822 - اگر جلوگیری از معصیت توقف داشته باشد بر حبس نمودن معصیت کار درمحلی ، یا منع نمودن از آن که به محلی وارد شود، واجب است ، با مراعات مقدار لازم و تجاوز ننمودن از آن .

        حکم کتک زدن و سخت گیری بر معصیت کار چنانچه موجب ترک معصیت شود
        2823 - اگر توقف داشته باشد جلوگیری از معصیت ، بر کتک زدن و سخت گرفتن بر شخص معصیت کار و در مضیقه قراردادن او، جایز است ، لیکن لازم است مراعات شود که زیاده روی نشود. و بهتر است که در این امر و نظیر آن اجازه از مجتهدجامع الشرایط گرفته شود.

        عدم جواز جلوگیری منکرات و اقامه واجبات چنانچه موقوف بر قتل و جرح باشد
        2824 - اگر جلوگیری از منکرات و اقامه واجبات موقوف باشد بر جرح و قتل ،جایز نیست ، مگر به اذن مجتهد جامع الشرایط با حصول شرایط آن .

        جواز دفع منکری که شارع مقدس به آن اهتمام می دهد به هر نحو ممکن
        2825 - اگر منکرات از اموری است که شارع اقدس به آن اهتمام می دهد و راضی نیست به وقوع آن به هیچ وجه ، جایز است دفع آن به هر نحو ممکن باشد. مثلا اگر کسی خواست یک شخصی را جایز القتل نیست بکشد، باید از او جلوگیری کرد. و اگر ممکن نیست دفاع از قتل مظلوم مگر به قتل ظالم ، جایز است بلکه واجب است ، و لازم نیست از مجتهد اذن حاصل نماید. لیکن باید مراعات شود که در صورت امکان جلوگیری به نحو دیگری که به قتل منجر نشود، به آن نحو عمل کند. و اگر از حد لازم تجاوزکند، معصیت کار و احکام متعدی بر او جاری خواهد شد.

4-نهى ازمنكر
        استحباب امر به معروف و نهی از منکر در مستحبات و مکروهات
        2786 - امر به معروف و نهی از منکر با شرایطی که ذکر خواهد شد، واجب است ،و ترک آن معصیت است . و در مستحبات و مکروهات ، امر و نهی مستحب است .

        وجوب امر به معروف و نهی از منکر و حرمت ترک آن
        2786 - امر به معروف و نهی از منکر با شرایطی که ذکر خواهد شد، واجب است ،و ترک آن معصیت است . و در مستحبات و مکروهات ، امر و نهی مستحب است .

        کفائی بودن وجوب امر به معروف و نهی از منکر
        2787 - امر به معروف و نهی از منکر واجب کفایی می باشد، و در صورتی که بعضی از مکلفین قیام به آن می کنند، از دیگران ساقط است . و اگر اقامه معروف و جلوگیری از منکر موقوف بر اجتماع جمعی از مکلفین باشد، واجب است اجتماع کنند.

        وجوب امر به معروف و نهی از منکر با احتمال تاثیر
        2788 - اگر بعضی امر و نهی کنند و مؤثر نشود و بعض دیگر احتمال بدهند که امرآنها یا نهی آنها مؤثر است ، واجب است امر و نهی کنند.

        وجوب امر و نهی نه بیان حکم شرعی
        2789 - بیان مسأله شرعیه کفایت نمی کند در امر به معروف و نهی از منکر، بلکه باید مکلف امر و نهی کند. مگر آنکه مقصود از امر به معروف و نهی از منکر،از بیان حکم شرعی حاصل شود، و یا طرف مقابل از آن ، امر و نهی بفهمد.

        عدم اعتبار قصد قربت در امر به معروف و نهی از منکر
        2790 - در امر به معروف و نهی از منکر قصد قربت معتبر نیست ، بلکه مقصوداقامه واجب و جلوگیری از حرام است .

        وجوب امر به معروف و نهی از منکر در مورد معروف و منکری که شارع به آنها اهمیت زیاد داده است حتی اگر مستلزم بذل جان و مال باشد
        2792 - اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیادمی دهد، مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه ، باید ملاحطه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمی شود. پس اگرتوقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال ،واجب است بذل آن .

        وجوب اظهار حق و انکار باطل بر همه خصوصا علما اگر بدعتی در اسلام واقع شود
        2793 - اگر بدعتی در اسلام واقع شود، مثل منکراتی که دولتها اجرا می کنند به اسم دین مبین اسلام ، واجب است خصوصا بر علمای اسلام اظهار حق و انکار باطل . و اگرسکوت علمای اعلام موجب هتک مقام علم و موجب اسائه ظن به علمای اسلام شود، واجب است اظهار حق به نحوی که ممکن است ، اگر چه بدانند تاثیر نمی کند.

        وجوب اظهار حق و اعلام آن بر همه خصوصا علما اسلام در صورتی که احتمال صحیح داده شود که سکوت موجب معروف شدن منکر و یا منکر شدن
        2794 - اگر احتمال صحیح داده شود که سکوت موجب آن می شود که منکری معروف شودیا معروفی منکر شود، واجب است خصوصا بر علمای اعلام اظهار حق و اعلام آن ، و جایزنیست سکوت .

        وجوب اظهار حق و انکار باطل بر علما در صورتی که سکوت آنان موجب تقویت ظالم و یا جرات او بر سایر محرمات شود
        2795 - اگر سکوت علمای اعلام موجب تقویت ظالم یا موجب تأیید او گردد، یاموجب جرأت او شود بر سایر محرمات ، واجب است اظهار حق و انکار باطل ، اگر چه تاثیر فعلی نداشته باشد.

        وجوب اظهار حق و انکار باطل بر علما اگر چه تاثیری نداشته باشد در صورتی که سکوت آنان موجب بدگمانی مردم به آنان شود
        2796 - اگر سکوت علمای اعلام باعث شود که مردم به آنها بدگمان شوند و آنها رامتهم کنند به سازش با دستگاه ظلم ، واجب است اظهار حق و انکار باطل ، اگر چه بدانند جلوگیری از محرم نمی شود و اظهار آنها اثری برای رفع ظلم ندارد.

        وجوب تصدی منصب در دستگاه ظلمه بر علما در صورتی که دفت مفسده و منکر شود
        2797 - اگر ورود بعض علمای اعلام در دستگاه ظلمه موجب شود که از مفسده ها ومنکراتی جلوگیری شود، واجب است تصدی آن امر. مگر آنکه مفسده اهمی در آن باشد،مثل آن که تصدی آنها باعث سستی عقاید مردم شود، یا سلب اعتماد آنها به علماگردد، در این صورت جایز نیست .

        وظیفه مسلمین در قبال کسانی که با لباس اهل علم در موسسات دینیه دلوت جائر وارد شده اند
        2801 - کسانی که با لباس اهل علم ، در این مؤسسات که به اشاره دولت جائرتاسیس شده است وارد شوند، لازم است مسلمانان و متدینین از آنها اعراض کنند، وبا آنها معاشرت نکنند، و آنها محکوم به عدم عدالت هستند، و نماز جماعت با آنهاجایز نیست ، و طلاق در محضر آنها باطل است ، و سهم مبارک امام علیه السلام و سهم سادات عظام را نباید به آنها بدهند، و اگر دادند از ذمه آنها ساقط نمی شود، و اگراهل منبر هستند لازم است آنها را دعوت برای منبر نکنند، و در مجالسی که این قبیل اشخاص از طرف دولت جائر برای ترویج باطل و تشریح برنامه های خلاف اسلام منبرمی روند، شرکت نکنند.

        لزوم عدم اعتنا به عذر تراشی های عمال ظلمه و اخراج آنان از حوزه های خود و وظیفه مردم در قبال آنها
        2802 - در تصدی این نحو معممین که عمال ظلمه هستند، مفاسد عظیمه ای است که به تدریج آثار آن ظاهر خواهد شد. و لهذا نباید مسلمانان به عذرهایی که آنها برای تصدی می آورند، اعتنا کنند. و علمای اعلام نیز لازم است آنها را از حوزه های خوداخراج نمایند، و با آنها معاشرت نکنند. و بر کافه علمای اعلام و طلاب علوم دینیه و خطبای محترم و سایر طبقات مطلع از دسایس عمال اجانب ، لازم است این اشخاص فاسق فاسد را به ملت معرفی کنند، و مردم را از شر آنها برحذر دارند.

        لزوم رعایت مراتب در امر به معروف و نهی از منکر
        2804 - برای امر به معروف و نهی از منکر مراتبی است . و جایز نیست بااحتمال حاصل شدن مقصود از مرتبه پایین ، به مراتب دیگر عمل شود.

        لزوم اعراض نمودن و یا ترک معاشرت با معصیت کار در صورتی که بداند یا احتمال دهد موجب تخفیف معصیت می شود
        2807 - اگر اعراض نمودن و ترک معاشرت با معصیت کار، موجب تخفیف معصیت می شود، یا احتمال بدهد که موجب تخفیف می شود، واجب است اگر چه بداند موجب ترک به کلی نمی شود. و این امر در صورتی است که با مراتب دیگر، نتواند ازمعصیت جلوگیری کند.

        وجوب اعراض علما از ظلمه و سلاطین جور در صورتی که احتمال دهند موجب تخفیف ظلم می شود
        2808 - اگر علمای اعلام احتمال بدهند که اعراض از ظلمه و سلاطین جور، موجب تخفیف ظلم آنها می شود، واجب است اعراض کنند از آنها، و به ملت مسلمان بفهمانند اعراض خود را.

        حکم مراوده و معاشرت علما اعلام با ظلمه و سلاطین جور
        2809 - اگر مراوده و معاشرت علمای اعلام با ظلمه و سلاطین جور، موجب تخفیف ظلم آنها شود، باید ملاحظه کنند که آیا ترک معاشرت اهم است ج زیرا ممکن است معاشرت ، موجب سستی عقاید مردم شود، و موجب هتک اسلام و مراجع اسلام شود ج یاتخفیف ظلم ، پس هرکدام اهم است ، به آن عمل کنند.

        وظیفه مسلمانان در قبال کسانی که ترویج مقاصد ظلمه را می کنند
        2812 - کسانی که ترویج مقاصد ظلمه را می کنند و کمک به جشنها و معاصی و ظلم آنها می کنند، از قبیل بعض تجار و کسبه ، لازم است بر مسلمانان که آنها را نهی کنند. و اگر تاثیر نکرد، از آنها اعراض کنند و با آنها معاشرت و معامله نکنند.